Basınçlı Ekipmanlar CE Belgesi

Basınçlı ekipmanlar CE Belgesi verilmesine ilişkin uygunluk gereksinimleri 2014/68/EU sayılı AB direktifinde açıklanmıştır. Buna göre maksimum çalışma basıncı 0,5 bar’dan yüksek olan basınçlı ekipmanlar için CE Belgesi alınması zorunludur. Yönetmelik kapsamında belgelendirilen ürünlerin AB pazarında serbest dolaşımı mümkündür. 2014/68/EU sayılı tüzük ülkemizde 2018 çıkarılan Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği ile kabul edilmiştir. Bu ekipmanların üreticileri, dağıtıcıları ve ithalatçılarının faaliyetlerini sürdürülebilmesi için gerekli usul ve esaslar yönetmelikte detaylı olarak açıklanmıştır.

Basınçlı ekipmanlar, endüstrinin birçok farklı kolunda farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Çeşitli basınçlı kaplar, borular, güvenlik donanımları, buhar jeneratörleri vs gibi yüksek basınca maruz kalan ekipmanlar çalışma ortamı ve çalışanlar için yüksek risk ihtiva etmektedir. 2014/68/AB yönetmeliği, bu ekipmanların güvenli bir şekilde kullanılabilmesi ve piyasada bulundurulabilmesi için gerekli şartları ortaya koymaktadır. Bu kapsamda, basınçlı ekipmanları üreten şirketler CE Belgesi alarak bu yönetmelik gereksinimlerini karşıladığını doğrulayabilmektedir. Bu sayede hem yasal sorumlulukları yerine getirebilmekte hem de müşteri memnuniyetini ve güvenliğini sağlayarak kurumsal itibarını artırabilmektedir. Ayrıca, Avrupa pazarına da ürün ihraç edebilmektedir.

2014/68/AB Sayılı Basınçlı Ekipmanlar Direktifi Kapsamı

Yönetmelik, CE Belgesi ile piyasaya sürülmesi gereken basınçlı ekipmanları şu başlıklar altına sınıflandırmıştır:

Ø Basınçlı kaplar: İçerisinde sürekli veya geçici olarak yüksek basınçlı sıvı ya da gaz bulunduran; tek veya çok bölmeli olabilen kapalı hacme sahip ekipmanlardır.
Ø Buhar jeneratörleri: 110^oC’den daha yüksek su buharıyla çalışma gereken donanımlardır.
Ø Basınçlı borular: İçerisinde yüksek basınçta akışkan dolaşan hatlardır.
Ø Güvenlik donanımları: Basınçlı sıvıların ya da gazların tehlike anında sistemden tahliye edilmesini sağlayan valf, ventil, disk, anahtar vb gibi ekipmanlardır.
Ø Basınçlı aksesuarlar: Basınç regülatörleri, akışkan filtreleri, basınç indikatörleri vb gibi aksesuarlardır.
Ø Montaj ekipmanları: Birkaç farklı basınçlı ekipmandan oluşan sistemlerdir.

Basınçlı ekipmanın türü / modeli kadar içerisinde bulunacak akışkanın özellikleri de çok önemlidir. 2014/68/AB sayılı yönetmelik bu doğrultuda söz konusu akışkanları iki kategoride listelemektedir. Grup 1’de yanıcı, patlayıcı, toksik veya yüksek oranda oksiteleyici olan gazlar yer almaktadır. İkinci grupta ise Grup 1’de yer almayan diğer akışkanlar bulunmaktadır. Yönetmelik, bu bakış açısından yola çıkarak belgelendirme için tehlike seviyesi giderek artan dört farklı kategori belirlemiş ve her bir kategori için farklı uygunluk değerlendirme prosedürü yayınlamıştır. Bu kategoriler ve kategoriye denk gelen prosedürler şu şekildedir:

1. Kategori: Modül A

2. Kategori: Modül A1, D1 ve E1

3. Kategori: Modül B + C1, B1 + F, B + E, B1 + D ve H

4. Kategori: Modül B + F, G, B + D ve H1

Basınçlı ekipmanlar CE Belgesi, ürünün tehlike kategorisi ve üretimin türüne göre (seri üretim veya birim üretim) farklı modül gereksinimleri dikkate alınarak düzenlenmektedir. Ayrıca, bazı kategoriler bir kalite güvence sistemi (ISO 9001 gibi) gerektirirken bazı modüllerde buna ihtiyaç yoktur. Her bir modül çerçevesinde yapılacak çalışmalar birbirinden farklıdır. Örneğin, Modül B’de AT tip inceleme çalışması yapılırken C1’de tipe uygunluk; F’de ürün doğrulama, E’de ürün kalite güvencesi çalışmaları yapılmaktadır. Aynı şekilde Modül H1 için ISO 9001 veya eşdeğeri bir kalite güvence sistemi gerekirken Modül G için böyle bir gereksinim yoktur.

Basınçlı Ekipman CE Belgesi Nasıl Alınır?

Basınçlı ekipmanlar için CE Belgesi, Modül A hariç diğer modüller için bir onaylanmış kuruluş gözetiminde verilmektedir. Üreticiler, ürünlerinin yönetmelik ve yönetmelikle uyumlaştırılmış standartlara göre tasarlandığını, üretildiğini ve test edildiğini onaylanmış kuruluşlar aracılığıyla doğrulamaktadır. Süreç kapsamında yapılacak en kritik çalışma teknik dosya hazırlamaktır. Teknik dosya içerisinde yer alması gereken bilgi ve belgelerden bazıları şunlardır:

Ø Belgelendirilecek basınçlı kabın, ekipmanın, aksesuarın ya da borunun (borulu ısı eşanjörleri de bu kapsamdadır) tasarımına ilişkin dokümanlar (teknik resim, alt bileşen listesi, montaj şeması, akış diyagramı vs)
Ø Ürünü üreten firmaya ait bilgiler; ayrıca onaylanmış kuruluş bilgileri
Ø Tasarım, üretim, test vb gibi aşamalarda referans alınan yönetmelikler ve standartların listesi
Ø Test, analiz ve hesaplama dokümanları
Ø Ürünün kullanım, tamir ve bakım kılavuzları

Teknik dosya hazırlandıktan sonra belgelendirme yapılacak uygunluk değerlendirme prosedürüne göre farklı süreçler takip edilmektedir. Örneğin, Modül A’ya göre yapılan belgelendirmede üretici kendi uygunluk beyanını hazırlarken AT tip incelemesinde onaylanmış kuruluşlar ürünün tasarım dokümanlarını inceleyerek uygunluk değerlendirmesi yapmaktadır. Aynı şekilde üretim kalite güvencesi, birim doğrulama, tipe uygunluk vb gibi kategorilerde çalışmalar yürütülebilmektedir. Bu konuda daha detaylı bilgi için NVA ile iletişime geçebilirsiniz.

Tasarım, üretim, test, denetim vb gibi aşamalar tamamlandıktan sonra ürün gereksinimleri yönetmeliğe tamamen uygunsa CE Belgesi düzenlenmektedir. Bu belge, söz konusu basınçlı ekipmanın piyasada CE işareti ile bulundurulması için gerekli yasal iznin alındığını göstermektedir.